ALES Nedir? ALES Puanı
Nerelerde Kullanılır?
ALES (Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş
Sınavı), lisansüstü (yüksek lisans) eğitime başvuracak kişilerin ve akademik
personel kadrolarına (araştırma görevlisi, öğretim görevlisi, okutman, uzman
çevirici gibi) atanmak isteyen adayların girmesi gereken bir sınavdır. Doktora
başvuruları için de ALES’e girilmesi gerekir.
Mecburi hizmet yükümlülüğü için yurtdışındaki üniversitelere lisansüstü eğitime
gönderilecek adayları seçerken de ALES puanı şartı aranır.
Yükseköğretim
kurumlarında öğretim görevlisi, okutman, araştırma görevlisi, uzman, çevirici
ve eğitim öğretim planlamacısı kadrolarına atanabilmek için, alanındaki puan
türünde yüz üzerinden yetmiş puan alan adaylar başarılı sayılırlar.
İyi
bir ALES puanına sahip olmak yüksek lisans başvurularında adaylara büyük bir
avantaj sağlar çünkü üniversitelerin tezli yüksek lisans başvurularında ALES
sonucu en az %50’lik bir paya sahiptir. Lisansüstü eğitim programlarına seçme
ve yerleştirme işlemleri için tüm üniversite kurumları ALES puanlarını
kullanırlar ancak bazı üniversiteler lisansüstü eğitim programlarına
seçecekleri öğrencileri yalnızca ALES puanına göre belirlerken, bazı
üniversiteler ise diploma notlarının, mülakat sonuçlarının da dahil edildiği
bir puanlama sistemi oluştururlar. ALES puanı ile doktora programları ya da
sanatta yeterlik programlarına başvuracak adaylar için ise alt sınır 80
puandır.
Kimler ALES’e
Girebilir?
Bir
lisans programında eğitim gören, bir lisans programından mezun olmuş herkes
Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı’na girebilir. Denklik
belgesine sahip olmak şartıyla, yurt dışında lisans eğitimi görmüş kişiler de
sınava başvurabilirler. Tezli yüksek lisans başvuruları için ALES önemli bir
kriterdir.
ALES
için bir sınırlama söz konusu olmayıp adaylar dilediği kadar sınava girebilir.
Bir yere başvuru yapıldığında adayların geçerlilik süresi bulunan en yüksek
ALES puanı kullanılır.
YÖK ALES’TE KÖKLÜ
DEĞİŞİKLİĞE GİDİYOR: ALES DAHA YALIN VE İŞLEVSEL HALE GETİRİLİYOR
Mevcut Durum
Akademik
Personel ve Lisansüstü Eğitime Giriş Sınavı (ALES), ilk defa 1997 yılında
Lisansüstü Eğitime Giriş Sınavı (LES) adıyla yapılmaya başlanmış olup 10 yıl
sonra Yükseköğretim Kurulu’nun 2 Şubat 2007 tarihli toplantısında,
yükseköğretim kurumlarında öğretim üyesi dışındaki öğretim elemanı kadrolarına
atanmak için yapılması gereken sınav ile birleştirilerek sınavın adının
Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitime Giriş Sınavı (ALES) olmasına karar
verilmiş ve ondan sonra da bu adla yapılmaya başlanmıştır. ALES içeriğine
benzer GRE ve GMAT gibi yurt dışı testler de bulunmaktadır. ALES, daha çok
genel GRE testine benzerlik göstermektedir.
Mevcut
ALES`te adaylara Sayısal-I, Sayısal-II, Sözel-I ve Sözel-II olmak üzere dört
başlık altında bir test uygulanmaktadır. Her iki bölüm, tek kitapçık halinde
adaylara verilmekte olup toplam 160 soru için 180 dakika (üç saat) cevaplama
süresi verilmektedir. Sınavda uygulanan testin sayısal bölümünde 40`ar sorudan
oluşan iki test (Sayısal-I ve Sayısal-II testleri); aynı şekilde sözel
bölümünde de her biri 40`ar sorudan oluşan iki test (Sözel-I ve Sözel-II
testleri) yer almaktadır. Adaylar, istedikleri takdirde bütün testleri
cevaplayabilmektedir. Her bir testteki sorular, belirli yükseköğretim
programlarında kazanılan yeterlikleri ve bilgileri ölçmeye yönelik olmayıp
sayısal ve sözel alanlarda genel yeterlikleri ölçmeye yöneliktir. Test
soruları, farklı alanlardan gelen yükseköğretim mezunlarının
cevaplayabilecekleri nitelikte olmaktadır.
ALES
test puanlarının geçerlik süresi, sınav sonuçlarının açıklandığı tarihten
itibaren üç yıl olup puan türlerine göre alt testlere verilen ağırlıklar
farklılık göstermekte, Sözel-II testinin adayların ALES Sayısal puanlarına;
Sayısal-II testinin adayların ALES Sözel puanına; Sözel-II testinin de
adayların ALES Eşit Ağırlık puanına katkısı bulunmamaktadır.
ALES’in Kapsamına
Yönelik Bazı Eleştiriler
ALES,
sınava katılan adayların sayısal ve sözel konularda üst düzey düşünme
becerilerini (muhakeme, analiz, çıkarımda bulunma vb.) ölçmeye dönük
tasarlanmış olmakla birlikte zaman içinde daha çok bilgiye dayalı sorulardan
oluşan bir sınava dönüşmüştür. Sayısal-I ve Sayısal-II test soruları, daha çok
temel matematik bilgisini ölçen soru türlerine dönüşmüş, ALES Sayısal Testi ile
amaçlanan sayısal akıl ve mantık yürütme becerisinin ölçülmesine dönük soru
tiplerinde bir azalma eğilimi gözlenmiştir. Benzer şekilde, ALES Sözel-I ve
Sözel-II testlerini oluşturan soruların da daha çok Temel Türkçe Dil Bilgisi
konuları etrafında yoğunlaştığı gözlenmiştir. Bu durum, ALES Sayısal testinde
olduğu gibi ALES Sözel testinin de bu sınavın esas amaç ve kapsamının dışına
çıkmasına sebep olmuştur. Ayrıca Sayısal-I ile Sayısal-II, aynı şekilde Sözel-I
ile Sözel-II sorularının benzerlikler gösterdiği, bunlar arasındaki sınırların
çok net olmadığı gözlemlenmiştir.
ALES’in Soru Sayısı ve
Süresine Yönelik Eleştiriler
İleri
düzey düşünme becerilerini ölçmesi ve zorluk düzeyi yüksek olması beklenen
ALES’in tek oturum halinde yapılmasının, adayların zihni yönden sınava
odaklanmasını ve motivasyonunu olumsuz yönde etkilediği, insani yönden doğal
ihtiyaçlar da düşünüldüğünde soru sayısının fazla ve sınav süresinin uzun
olduğu eleştiri konusu olmaktadır.
ALES’in Puan Türlerinin
Hesaplanmasına Yönelik Eleştiriler
Adayların
ALES Sayısal, ALES Sözel ve ALES Eşit Ağırlık puanları hesaplanırken Sayısal-I,
Sayısal-II; Sözel-I ve Sözel-II testlerine verilen ağırlıkların farklılık
göstermesi ve testlerden birinin, ilgili puan türüne hiç etkisinin olmaması,
adayların test puanlarını anlamada ve lisansüstü eğitim başvurularında
karışıklıklara sebep olmaktadır. Ayrıca özellikle ALES Eşit Ağırlık puanlarının
hesaplanmasında, sözel ve sayısal testlerin eşit olarak dağılım göstermemesi
(Eşit Ağırlık puanların hesaplanmasında sayısal testi %60, sözel testi %40
etkilidir) sözel alanlardan gelen adayların aleyhine olan bir durum olarak
sıklıkla dile getirilmektedir.
ALES’in Geçerlilik
Süresi
Özellikle
yüksek lisans eğitimi yapan öğrenciler, sınavlarının geçerlilik süresinin sona
ermesi halinde daha sonra doktora programlarına başvurabilmek için zamanlarını
akademik çalışmalarından daha çok ALES’e tekrar hazırlanmak için
geçirmektedirler. Bu da akademik verimliliği olumsuz yönde etkilemektedir. Bu
sebeplerden ALES’in daha çok referans alındığı GRE’deki geçerlilik süresi 5 yıl
olup benzer geçerlilik süresinin ALES için de olması talep edilmekteydi.
2017 Sonbahar
döneminden itibaren ALES puanlarının geçerlilik
süresi beş yıla çıkarılmıştır.
ALES’te Yapılan Yeni
Düzenlemeler
1- ALES’te test
sayılarında azaltmaya gidilmiştir. Dört
test/bölüm sayısı ikiye indirilmiş olup yeni ALES, Sözel ve Sayısal olmak üzere
iki bölümden ve testten oluşacaktır. Sözel-I ve Sözel-II ile Sayısal-I ve
Sayısal-II testleri ayrımı ortadan kaldırılmıştır.
2- Yeni ALES'te
belirlenen testlerin içeriğine ilişkin de yeni düzenlemeler yapılmıştır. ALES Sözel Testi; sözcükte, cümlede ve parçada
anlam; cümle ve metni tamamlama; kesin yargıya ulaşma, düşünce akışını bozan
ifadeyi bulma ve parçada anlam bütünlüğü sağlama gibi başlıklar altıda yer alan
soru alanlarından oluşacaktır. Burada adaylardan temel dilbilgisi becerilerinin
yanı sıra daha çok sözel akıl yürütme becerilerini ölçmek amaçlanmıştır.
ALES
Sayısal Testi; temel matematiksel işlemler, matematiksel ilişkilerden
yararlanma; tekli, ikili ve üçlü problemler ve geometri gibi başlıklar altında
yer alan soru alanlarını içerecektir. Burada adayların sıralama, çözümleme,
analiz etme, yorumlama ve mantıksal akıl yürütme gibi daha çok ileri düşünme
becerilerinin ölçülmesi amaçlanmıştır.
3- Yeni ALES’te (a)
soru sayısı azaltılmış, (b) soru başına düşen süre artırılmış, (c) bununla
birlikte toplam sınav süresi kısaltılmıştır. Sınav,
160 soru ve 180 dakikadan (3 saat) oluşmakta iken yeni düzenleme ile 50’şer
sorudan oluşan sözel ve sayısal iki ayrı testten meydana gelecektir. Toplamda
100 sorudan oluşan sınavın süresi, 150 dakika (2.5 saat) olarak belirlenmiştir.
Bu düzenlemenin sınav stresinin azaltılmasına da katkı sağlayacağı beklenmektedir.
4- Eşit
ağırlıklandırılmayan ALES Eşit Ağırlık puanı, artık eşit ağırlıklı hale
getirilmiştir. ALES Sayısal ve ALES Sözel
puanının hesaplanmasına yönelik ağırlıklar değiştirilmemekle birlikte, ALES
Eşit Ağırlık puanının hesaplanmasında Sayısal Testinin %50, Sözel Testinin de
%50 etkili olmasına karar verilmiştir.
5- ALES sonuçlarının
geçerlilik süresi üç yıldan beş yıla çıkartılmıştır.
YÖK BAŞKANI SARAÇ’IN
DÜZENLEMEYE İLİŞKİN BEYANATI:
“Yeni
YÖK olarak Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitime Giriş Sınavı (ALES) yapmış
olduğumuz yeni düzenlemeyle ALES’in kapsamında, uluslararası benzer sınavlarla
olabildiğince bir ortaklık sağlamış olup bilgiden çok adayların sayısal ve
sözel alanlara ilişkin mevcut bilgilerini kullanarak üst düzey düşünme
becerilerinin ölçülmesi ve belirlenmesini hedefledik. Adayların aleyhine olan
süre, soru sayısı, kapsam ve puanların hesaplaması, sınavın geçerlilik süresi
gibi konularda iyileştirmeler yaptık.
ALES’in
yeniden düzenlenmesi öncesinde, uluslararası benzer sınavlar inceleyerek,
ilgili paydaşların ve alan uzmanlarının görüşlerini aldık. Konuya ilişkin
oluşturduğumuz komisyon çeşitli alternatifleri değerlendirmiş ve neticesinde bu
düzenleme yapılmıştır.
Önümüzdeki
2017 Ekim ayında yapılacak ALES’te, yapılan yeni düzenlemeler uygulanmaya
başlanacaktır.
Bu
düzenlemeler şu şekildedir:
Akademik
Personel ve Lisansüstü Eğitime Giriş Sınavı (ALES), akademi camiamızın
yıllardır ilettiği görüş, eleştiri ve öneriler dikkate alınarak, daha yalın,
basit ve işlevsel bir hale dönüştürülmüştür.
Son
olarak şunu da ifade etmek isterim ki , Yeni YÖK olarak, yükseköğretim
sistemimizin daha yalın, işlevsel ve şeffaf olmasına yönelik çalışmalarımızı
sürdürmeye devam edeceğiz.”
Sınav İçeriği
Sınav,
160 soru ve 180 dakikadan (3 saat) oluşmakta iken yeni düzenleme ile 50’şer
sorudan oluşan sözel ve sayısal iki ayrı testten meydana gelecektir. Toplamda
100 sorudan oluşan sınavın süresi, 150 dakika (2.5 saat) olarak belirlenmiştir
Testin
sayısal bölümünde 40’ar sorudan oluşan iki test (Sayısal-1 ve Sayısal-2
Testleri); sözel bölümünde ise 40’ar sorudan oluşan iki test (Sözel-1 ve
Sözel-2 Testleri) yer almaktaydı. Yapılan yeni düzenlemeye göre ise dört
test/bölüm sayısı ikiye indirilmiş olup yeni ALES, Sözel ve Sayısal olmak üzere
iki bölümden ve testten oluşacaktır. Sözel-I ve Sözel-II ile Sayısal-I ve
Sayısal-II testleri ayrımı ortadan kaldırılmıştır.
2019 ALES Ne Zaman?
ÖSYM’nin
güncel sınav takvimine göre, 2019-ALES/1 05 Mayıs 2019 tarihinde, 2019-ALES/2 22 Eylül 2019 tarihinde, 2019-ALES/3 17 Kasım
2019 tarihinde uygulanacaktır.
ALES
puanı sonuçlar açıklandığı tarihten itibaren 3 yıl geçerlidir.
2017
ALES İlkbahar Dönemi Başvuru Kılavuzu için tıklayın.
2017-ALES Sonbahar Değerlendirme
Raporu
2018-Akademik Personel Ve
Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı (2018-ALES) Başvuru Kılavuzu
2018-ALES/2: Kılavuz ve Başvuru
Bilgileri
2018-ALES/2 Değerlendirme Raporu
Sınav Değerlendirmesi
Her
test için adayların ham puanlarının ortalaması ve standart sapması ayrı ayrı
hesaplanarak adayların ham puanları, ortalaması 50, standart sapması 10 olan
standart puanlara dönüştürülür. Böylece her aday için Sayısal-1, Sayısal-2,
Sözel-1, Sözel-2 Standart Puanlar (SP) hesaplanır. Her aday için sayısal
ağırlıklı, sözel ağırlıklı ve eşit ağırlıklı olmak üzere 3 ağırlıklı puan (AP)
hesaplanır.